Ubeckie biografie -twarze Urzędu Bezpieczeństwa

Ubeckie biografie

Broniatowski Mieczysław Artur (1912-1989) – uczestnik wojny domowej w Hiszpanii (dąbrowszczak), major LWP, prawnik, urzędnik państwowy, pułkownik aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej.

Urodzony w rodzinie inteligenckiej pochodzenia żydowskiego. Do 1931 uczył się w gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie. Od 1932 studiował medycynę w Lyonie, później, od 1933 na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Był członkiem “Lewicy Akademickiej” i KZMP. W 1935 został skazany na 1,5 roku więzienia za działalność komunistyczną. W czasie hiszpańskiej wojny domowej wziął udział w walkach batalionu Dąbrowszczaków, w składzie XIII Brygady Międzynarodowej w stopniu porucznika i wstąpił do KPH. Po zakończeniu wojny w Hiszpanii internowany we Francji, skąd w 1943 przedostał się do ZSRR. 15 sierpnia 1943 wstąpił do 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, gdzie został szefem Wydziału Personalnego Zarządu Polityczno-Wychowawczego. Otrzymał stopień majora w Ludowym Wojsku Polskim. 1 sierpnia 1944 przekazany do dyspozycji szefa Resortu Bezpieczeństwa Publicznego Stanisława Radkiewicza – był kierownikiem Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie (1944-1945), początkowo z siedzibą w Otwocku, z ramienia, którego organizował struktury powiatowe UB, m. in. w Płocku i wojewódzkie w Rzeszowie. Był dyrektorem Centralnej Szkoły Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi (1945-1947) oraz p.o. dyr. Centrum Wyszkolenia MBP w Legionowie (1947-1948), z-cą dyr. Departamentu Ekonomicznego Ministerstwa Ziem Odzyskanych (1948-1949), dyr. Biura Społeczno-Administracyjnego Ministerstwa Administracji Publicznej (1949-1950), dyr. Biura Społeczno-Administracyjnego URM (1950-1955), dyr./z-cą dyr. Departamentu Społeczno-Administracyjnego MSW (1955-1964), prac./z-cy dyr. Biura ds. Ochrony Powietrza Atmosferycznego Głównego Urzędu Gospodarki Wodnej (1964-1968). W 1961 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Był autorem wydanych w 1986 wspomnień „Zaczęło się za Pirenejami’’.

 

Brystiger Julia z domu Preiss (Prajs) (1902 – 1975) – „krwawa Luna’’, doktor filozofii, członek KPZU/KPP, PPR i PZPR, funkcjonariuszka aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej, dyrektor departamentu V i III MBP, redaktor w Państwowym Instytucie Wydawniczym, pełnomocnik Centralnego Biura Komunistów Polskich w 1944 roku.

Córka Hermanna Preissa, magistra farmacji w Stryju i Berty z Salzerbergów, córki Marjem i Izaaka, właściciela dóbr w Nowym Siole]. W 1920 ukończyła gimnazjum we Lwowie, a w 1926 studia historyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza, doktorat pt. Mikołaj Lasocki obroniła w 1926 pod kierunkiem prof. Jana Ptaśnika. Następnie kontynuowała naukę w Paryżu. W 1928 zdała egzamin pedagogiczny. W latach 1928–1929 pracowała, jako nauczycielka historii w gimnazjum Chaima Epsteina w Wilnie i w żydowskim seminarium nauczycielskim Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego „Tarbut”

Od 1927 działała w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MOPR) i w komórce techniki partyjnej Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy (KPZU).  Od kwietnia 1931 była wydawcą i redaktorem legalnego tygodnika komunistycznego „Przegląd Współczesny”. Od połowy tego roku zasiadała w egzekutywie Komitetu Obwodowego MOPR. Od 1931 działała w Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy. W październiku 1931 została skazana na dwa tygodnie więzienia za działalność komunistyczną. Od 1932 była funkcjonariuszem partyjnym (tzw. funkiem – etatowym działaczem partii) pełniąc kolejno funkcje sekretarza propagandy i agitacji Komitetu Obwodowego KPZU we Lwowie, Przemyślu, Drohobyczu i od września 1932 ponownie we Lwowie. Za działalność w nielegalnych strukturach KPP w październiku 1932 została ponownie aresztowana i skazana na rok więzienia. Po zwolnieniu została członkiem egzekutywy KC MOPR. Obsługiwała obwody wołyński i stanisławowski tej organizacji. Pod koniec 1934 została na krótko zawieszona w prawach członka partii. Po złożeniu samokrytyki latem 1935 objęła funkcję sekretarza Komitetu Okręgowego KPZU Stryj-Sambor. Od 1935 zajmowała się problematyką chłopską i rolną w Centralnej Redakcji KPZU we Lwowie.

W 1936 została sekretarzem Komitetu Centralnego MOPR Zachodniej Ukrainy. Organizowała prokomunistyczny Kongres Pracowników Kultury we Lwowie w maju 1936. W kwietniu 1937 została kolejny raz aresztowana i skazana na 2 lata więzienia. W czasie odbywania kary była starostą komuny więziennej (grupy więźniów odbywających wyroki za działalność komunistyczną).

Po agresji ZSRR na Polskę przyjęła obywatelstwo sowieckie. Pracowała w Radzie Związków Zawodowych we Lwowie, była sekretarzem Komitetu Obwodowego MOPR. W 1940 została „członkiem wszechzwiązkowym” KC MOPR. W tym czasie współpracowała – razem z grupą innych kolaborantów – z wydawnictwem „Nowe Widnokręgi” we Lwowie. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej zbiegła do Charkowa, a następnie do Samarkandy. W latach 1943–1944 zasiadała w Zarządzie Głównym Związku Patriotów Polskich.

W październiku 1944 została przyjęta do PPR. Zasiadała w Krajowej Radzie Narodowej z nominacji ZG ZPP. Od grudnia 1944 pracowała w Resorcie Bezpieczeństwa Publicznego na stanowiskach kierownika sekcji, kierownika wydziału, od 1945 p.o., a następnie dyrektorka Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Zajmowała się głównie sprawami kadrowymi (kluczowymi w systemie komunistycznym).

Była delegatem na I zjazd PPR (1945), II Zjazd PPR (1948) i Kongres Zjednoczeniowy PZPR, na którym została wybrana do Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej (w jej skład wchodziła do marca 1954). 10 października 1945 odznaczono ją Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.

Zajmowała się partiami, organizacjami i ugrupowaniami religijnymi. Brała czynny udział w wypowiedzianej przez komunistów wojnie z Kościołem katolickim, ewangelikalnymi protestantami i Świadkami Jehowy.

Więzieniem, w którym pracowała Brystiger było praskie „Toledo”. Jeden z uwięzionych tak ją wspomina: zbrodnicze monstrum przewyższające okrucieństwem niemieckie dozorczynie z obozów koncentracyjnych. Żołnierz AK i były więzień polityczny Anna Rószkiewicz-Litwinowiczowa tak wspomina Brystigerową w swojej książce Trudne decyzje: „Julia Brystygierowa słynęła z sadystycznych tortur zadawanych młodym więźniom, była zdaje się zboczona na punkcie seksualnym i tu miała pole do popisu”.

Kwestia jej sadystycznych skłonności i katownia aresztantów wymaga jeszcze szczegółowego wyjaśnienia. Z publikacji prof. Andrzeja Friszkego, autora publikacji „Między wojną a więzieniem. Młoda inteligencja katolicka 1945–1953”, opisującej represje aparatu bezpieczeństwa wymierzone w działaczy katolickich, wynika, że Brystigerowa nie zajmowała się akowskim podziemiem zbrojnym, gdzie najwięcej było spraw trudnych, w tym śmiertelne. Natomiast na pewno, jako osoba niewątpliwie inteligentna, zajmowała się prowokacjami, agenturą w tym i innych środowiskach (środowisko literacko-artystyczne i inteligenckie), inspirowała tamże rozłamy, jednak nie prowadziła bezpośrednio śledztw i nie przesłuchiwała formalnie, choć wielokrotnie rozmawiała z aresztowanymi. Profesor Friszke nie odnalazł w obszernej kwerendzie do tej publikacji śladów wspomnianych skłonności sadystycznych i ich bezpośrednich realizacji. Klasycznym przykładem jej postępowania w odniesieniu do tych środowisk była sprawa Pawła Jasienicy w odniesieniu, do którego spowodowała jego zwolnienie, choć groziła mu kara śmierci, uznając, że bardziej będzie przydatny dla reżimu komunistycznego i realizowanych przez nią celów, jako żywy.

W 1957 w związku z procesami byłych funkcjonariuszy UB planowano pociągnąć ją do odpowiedzialności karnej.