Olkowski Jan (ur. 3 lutego 1910 w Koziej Górze, zm. 30 maja 1988) – podpułkownik UB.

Od 1941 żołnierz Armii Czerwonej, w 1943 dostał się do niemieckiej niewoli, w 1944 był członkiem partyzantki sowieckiej i AL na Lubelszczyźnie, następnie organizował MO w Parczewie i Radzyniu. 1945-1946 był III sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PPR w Lublinie. Skierowany do pracy w UB. Od marca do maja 1946 pełnił funkcję szefa WUBP w Warszawie. 27 maja 1946 mianowany zastępcą szefa WUBP w Krakowie, gdzie od 25 sierpnia 1946 był p.o. szefa. 23 października 1948 przeniesiony na stanowisko szefa WUBP w Szczecinie (do 4 lutego 1950). 15 października 1966 oddelegowany do pracy w Sztabie Generalnym WP, 12 czerwca 1967 delegowany przez Zarząd II Sztabu Generalnego WP, jako starszy pomocnik szefa Wydziału Operacyjnego w Polskiej Delegacji Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Laosie.

 

Onacik Jan (1921- 1988) – funkcjonariusz MBP.

Pochodził z chłopskiej rodziny białoruskiej, miał wykształcenie niepełne średnie; należał do Komsomołu, następnie PPR i PZPR. Funkcjonariusz sowieckiej milicji w Bielsku Podlaskim i Grodzisku 1939–1941. Po ataku Niemiec na ZSRR ewakuował się na wschód, w Homlu wstąpił do Armii Czerwonej, żołnierz batalionu ochrony torów kolejowych w Mozyrzu. Od 13 października 1941 do 17 marca 1943 żołnierz Wojsk Specjalnego Przeznaczenia NKWD, a od 20 marca 1943 do 22 sierpnia 1944 członek sowieckiej dywersyjno-rozpoznawczej grupy desantowej NKGB „Dalnije” dowodzonej przez kpt. Nikołaja Chmielewcewa na Białostocczyźnie. 2 lutego 1944 we wsi Kuzawa wraz z łącznikiem został otoczony przez niemieckich żandarmów; zastrzelił wówczas oficera żandarmerii Müllera, jednak sam został ranny od wybuchu granatu. Od 12 czerwca 1945 do 1 lutego 1946 pełnił obowiązki naczelnika Wydziału do Walki z Bandytyzmem WUBP w Białymstoku, od 1 lutego 1946 do 1 czerwca 1947 był naczelnikiem Wydziału V WUBP w Białymstoku, od 1 czerwca 1951 do 3 października 1954 – szefem WUBP w Opolu, od 25 września 1954 do 18 maja 1955 – szefem Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego we Wrocławiu, od 15 września 1956 do 1 stycznia 1957 – kierownikiem Wojewódzkiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy, od 1 stycznia 1957 do 15 stycznia 1958 – I zastępcą komendanta ds. bezpieczeństwa (SB). Zwolniony ze służby w MO 30 czerwca 1958.

W 1945 odznaczony Srebrnym Medalem Zasłużonym na Polu Chwały, a w 1946 Srebrnym Krzyżem Zasługi.

 

Orechwa Mikołaj vel Mikołaj Kłyszko vel Mikołaj Malinowski (ur. 24 listopada 1902 w Borunach niedaleko Oszmiany, zm. 1990) – pułkownik MBP pochodzenia białoruskiego, kierownik Wydziału Personalnego i dyrektor Departamentu Kadr i Szkolenia MBP w latach 1944–1955. W rubryce obywatelstwo wpisał: „Obywatel ZSRR”, co dodatkowo własnoręcznie podkreślił.

Od 1915 r. przebywał w Nowgorodzie, gdzie w 1919 r. wstąpił do Komsomołu. W tym samym roku został żołnierzem Armii Czerwonej. Walczył m.in. – jak sam napisał – „na froncie przeciw biało-Polakom”, latem 1920 r. pod Warszawą.

Od 1920 r. członek WKP(b). Do 1923 r. pracował, jako sekretarz komitetu gubernialnego w Nowogrodzie, 1923–1924 sekretarz KC Komsomołu Białorusi. Jako delegat Białorusi w 1924 r. uczestniczył w II Zjeździe Komsomołu i Kongresie Komunistycznego Międzynarodowego Związku Młodzieży. W 1924 r. wytypowany i skierowany do pracy komunistycznej w Polsce, gdzie przebywał trzykrotnie w latach 1924–1930, 1934–1935 i 1936–1937 pod fałszywymi nazwiskami Malinowski i Kłyszko. W 1926 r. aresztowany w Wilnie i skazany na 5 lat więzienia, które spędził na Łukiszkach w Wilnie, w Białymstoku, na Mokotowie w Warszawie i we Wronkach. Od 1926 r. członek KC KPZB. W 1935 r. delegat Zachodniej Białorusi na VII Kongres Kominternu. W latach 1936–1939 prowadził intensywną działalność komunistyczną w Pradze czeskiej, dokąd przedostał się z Polski; w marcu–lipcu 1939 r. więziony, dzięki współpracy niemiecko-sowieckiej i dwustronnym porozumieniom w grudniu 1939 r. wyjechał do ZSRR. Do czerwca 1941 r. redaktor w radiu w Mińsku, następnie pracownik personalny w Zarządzie Elektromontażu w mieście Gorki.

„W roku 1944 (maj) zostałem wezwany – jak sam napisał w życiorysie – do Moskwy i przez odnośne instancje skierowany ponownie do pracy w Polsce, gdzie wraz z szeregiem innych ludzi, zostałem przydzielony do Resortu Bezpieczeństwa Publicznego, od pierwszej chwili jego powstania’’. 1 sierpnia 1944 roku w RBP w Lublinie objął stanowisko kierownika Wydziału Personalnego; następnie w stopniach majora, podpułkownika i pułkownika był na stanowisku – od 25 marca 1946 Dyrektora Biura Personalnego MBP, od 1 sierpnia 1949 Dyrektora Departamentu Kadr MBP i od 1 stycznia 1955 do 10 stycznia 1956 – Dyrektora Departamentu Kadr i Szkolenia Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Członek PPR i PZPR. Uchwałą Prezydium KRN z lipca 1946 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Otrzymał także (10 października 1945) Order Krzyża Grunwaldu III klasy.

Po 1956 powrócił do ZSRR.

 

Palka Henryk (ur. 3 grudnia 1908 we Lwowie, zm. 23 października 1981) – dyrektor Biura „W” Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego od września 1956, komendant ośrodka szkoleniowego MBP.

Członek WKP(b), Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy, PPR i PZPR. Od 1941 żołnierz Armii Czerwonej, od sierpnia 1943 w 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki; oficer polityczno-wychowawczy. Od kwietnia do lipca 1944 uczestnik kursu NKWD w Kujbyszewie (tzw. kujbyszewiak). Pierwszy kierownik Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie od 1 sierpnia 1944.

Od 10 marca 1945 szef MUBP w Lublinie. Od 9 czerwca 1945 p.o. zastępcy szefa WUBP w Olsztynie. Od 1 sierpnia 1949 zastępca szefa WUBP w Poznaniu.

W 1946 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

 

Paszkowski Zbigniew Stanisław ps. Stach (ur. 28 lipca 1913 w Łodzi, zm. 22 marca 1975) – żołnierz Armii Ludowej, uczestnik powstania warszawskiego. Pułkownik PRL-owskich organów bezpieczeństwa, m.in. dyrektor Departamentu III Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Syn muzyka Zygmunta i nauczycielki Cecylii z Nawrockich. Ukończył 7 klas V Gimnazjum Miejskiego w Warszawie. Członek Związku Młodzieży Socjalistycznej, od 1934 członek Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej; sekretarz Komitetu Dzielnicowego KZMP Warszawa-Powiśle. Aresztowany 31 grudnia 1935, w latach 1936-1939 odbywał w Płocku i Sieradzu karę więzienia w związku z działalnością komunistyczną, wydostał się 3 września 1939 i wrócił do Warszawy, gdzie pracował, jako szklarz w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym na Żoliborzu. Od lutego 1940 współpracował ze Stowarzyszeniem Przyjaciół ZSRR na Żoliborzu. Od 1942 żołnierz Gwardii Ludowej.

Podporucznik, a następnie porucznik Armii Ludowej. Kierownik wydziału zaopatrzenia Oddziału IV Sztabu Głównego AL. Od 1 sierpnia, 1944 jako ppor. “Stach” był dowódcą oddziału AL na Woli. Od 7 sierpnia, oficer zgrupowania AL na Starym Mieście. Od 17 sierpnia w Śródmieściu, a od 12 września dowódca oddziału AL-PAL “Blaszanka” na Powiślu Czerniakowskim, walczącego w ramach Zgrupowania “Kryska do 23 września. Opuścił dzielnicę, wraz z ludnością cywilną. Z obozu w Pruszkowie został wywieziony na roboty przymusowe.

Po powrocie do Polski, w lipcu 1945, otrzymał funkcję zastępcy kierownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. Na początku 1946 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie 13 stycznia został szefem UBP tego miasta. Następnie od 1 stycznia 1953 był starszym inspektorem Inspektoratu Ministra Bezpieczeństwa Publicznego, a od 1 sierpnia 1954 kierownikiem Inspektoratu Wiejskiego MBP. Po likwidacji MBP, od 1 kwietnia 1955, był sekretarzem Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego.

Po przejęciu wszystkich funkcji bezpieczeństwa publicznego, kontrwywiadu i wywiadu przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w 1956, 28 listopada stanął na czele Departamentu III MSW. 15 kwietnia 1963 odwołany z MSW.

Członek KPP, PPR i PZPR. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i innymi.

 

Punda Antoni (ur.1910 w Kodeńcu, zm. 13 października 1962 w Warszawie) – szef Zarządu Informacji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1947-1949, szef Zarządu Polityczno-Wychowawczego KBW 1945-1946, starszy inspektor inspektoratu ministra Bezpieczeństwa Publicznego 1951-1953, szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach w 1951, szef Delegatury Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Zielonej Górze w 1950 i Olsztynie 1949-1950.

Z pochodzenia Ukrainiec. W latach 30. działał w KZMP i Komunistycznym Związku Młodzieży Zachodniej Białorusi. We wrześniu 1939 roku czynnie uczestniczył w rozbrajaniu i mordowaniu polskich żołnierzy w Kodeńcu i okolicach..

 

Radkiewicz Stanisław (1903–1987), płk/gen. dyw., działacz komunistyczny, minister bezpieczeństwa publicznego; członek KZMP i KPP oraz WKP(b); w okresie przedwojennym szkolił się w szkole Kominternu w Moskwie; więziony za działalność komunistyczną; oficer polityczny 1. DP im. Tadeusza Kościuszki (1943 r.), sekretarz CBKP, ZG ZPP (1944 r.), kierownik Resortu/Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (1944–1954); po rozwiązaniu MBP przeniesiony na stanowisko dyrektora PGR.

Pochodził z rodziny chłopskiej. Ukończył 3 klasy szkoły powszechnej. W 1915, wraz z rodziną, został wywieziony przez wycofującą się armię carską w głąb Rosji. Podczas rewolucji bolszewickiej podjął pracę w gminnej kancelarii Rady Rewolucyjnej Chłopów i Żołnierzy i wstąpił do Komsomołu. Po traktacie ryskim powrócił wraz z rodziną (1922) do rodzinnej wsi Rozmierki, jednakże już w 1923 nielegalnie przedostał się do ZSRR, do brata Antoniego, który pełnił służbę w Armii Czerwonej. Biuro Polskie Komunistycznej Partii Białorusi skierowało go do Moskwy na studia w sekcji polskiej Komunistycznego Uniwersytetu Mniejszości Narodowych Zachodu im. Juliana Marchlewskiego. . W 1925 został nielegalnie wysłany do Polski, jako funkcjonariusz Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Za działalność skierowaną przeciwko suwerenności i niepodległości Polski został aresztowany (1928) i skazany na cztery lata więzienia. Po odbyciu kary podjął działalność w Komunistycznej Partii Polski, jako etatowy funkcjonariusz partyjny (funk), gdzie pełnił różne funkcje, m.in. sekretarza okręgowego Zagłębia Dąbrowskiego.

W 1933 zatrzymany przez policję, jako sekretarz Komitetu Centralnego KZMP wyrzekł się na piśmie partii komunistycznej i zobowiązał się do zaniechania wszelkiej działalności politycznej. Fakt ten w okresie późniejszym określił Jakub Berman, jako „pewną słabość” bez wielkiego znaczenia, a „dającą gwarancję jego lojalności, jako ministra bezpieczeństwa”. Ponownie aresztowany w 1937 przez pół roku przebywał w areszcie. Po rozwiązaniu KPP przez Międzynarodówkę Komunistyczną (Komintern), obok Jakuba Bermana miał pełnomocnictwa do likwidacji istniejących jeszcze komórek organizacyjnych KPP.

Po agresji III Rzeszy na Polskę przez tydzień służył w Robotniczym Batalionie Obrony Warszawy, następnie zdezerterował i przedostał się na tereny okupowane przez Armię Czerwoną po agresji ZSRR na Polskę. Jako obywatel sowiecki i członek Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) pracował, jako powiatowy inspektor szkolny w Kosowie Poleskim. W latach 1940–1942 lejtnant Armii Czerwonej, w służbie administracyjnej przy Froncie Zachodnim, zdemobilizowany podjął pracę w kołchozie Worowieszcz, służył także w batalionach pracy – pomocniczych jednostkach wojskowych.

15 sierpnia 1943 wstąpił do (Armii Berlinga, został zastępcą dowódcy 2 Pułku Artylerii Lekkiej 2 Dywizji Piechoty d.s. politycznych. Od października 1943 w miejscowości Biełoomut w obwodzie moskiewskim, niedaleko Moskwy nadzorował formowanie Samodzielnego Batalionu Szturmowego – jednostki dywersyjno-rozpoznawczej.

W 1944 należał do Zarządu Głównego Związek Patriotów Polskich, był również od lutego 1944 zastępcą sekretarza tajnego Centralnego Biura Komunistów Polskich przy KC WKP(b), w tymże roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej

Po powołaniu PKWN stanął na czele wchodzącego w jego struktury Resortu Bezpieczeństwa Publicznego, piastował to stanowisko od 21 lipca do 31 grudnia 1944. Po przekształceniu PKWN w Rząd Tymczasowy, a RBP w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, został awansowany do stopnia generała brygady i objął stanowisko ministra. W 1947 mianowany generałem dywizji.

Od grudnia 1945 do 1948 był członkiem Biura Politycznego KC PPR, a od grudnia 1948 był członkiem PZPR i jej Komitetu Centralnego (1948–1957) oraz Biura Politycznego KC PZPR (1948–1955). Od 24 lutego 1949 był członkiem Komisji Bezpieczeństwa KC PZPR, nadzorującej instytucje bezpieczeństwa państwa prowadzące represje czasów Bolesława Bieruta i stalinizmu. Pełnił mandat poselski do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I kadencji.

9 grudnia 1954 odwołany ze stanowiska Ministra BP, a w lipcu 1955 nakłoniony by zrezygnował z członkostwa w Biurze Politycznym KC PZPR. Mimo że doszło do procesów m.in. Romana Romkowskiego, Józefa Różańskiego i Anatola Fejgina, Stanisław Radkiewicz pozostał całkowicie bezkarny. Po złożeniu samokrytyki został mianowany na ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych. W maju 1957 usunięty z KC PZPR i z partii. Od 1958 dyrektor departamentu i inwestycji w Urzędzie Rezerw Państwowych, w latach 1963–1968 dyrektor generalny. W 1968 przeszedł na emeryturę.

Do śmierci z krótką przerwą był członkiem PZPR, a Trybuna Ludu zamieściła 14 grudnia 1987 następujący nekrolog: Stanisław Radkiewicz, generał w stanie spoczynku.

Uchwałą Prezydium KRN z 19 lipca 1946 „w wyróżnieniu zasług na polu dwuletniej pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju” został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej, 17 stycznia 1946, otrzymał Medal za Warszawę 1939–1945. Odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy, Medalem „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”, Medalem Pamiątkowym Krajowej Rady Narodowej (1983).

Jego żoną była Ruta Radkiewicz z domu Teish (1912-1985), działaczka ruchu komunistycznego